26 декабря, 2017 12:16
Адам салмақты көтеріп жэне ұстап тұру үшін күш салуы керек: ол қолын төмен тартқан салмактың күшін сезеді. Адам жүк тиелген ар- баны жылдамдық беру үшін, яғни, орнынан қозғау үшін итергенде, өз қолының күшін арбаға түсіреді.
|
Бүл кезде адам өз денесімен белгілі бір эсер сезеді, яғни, күш деп отырған ұғымымыз осы әсерге байланыс- ты. Бірақ, механикада бір дене мен екінші дененің арасындағы эрекетті физиологиялық сезіммен ауысты- ру қолайсыз. Бұл эрекетті күш де- ген үғыммен түсіндіру өте орынды калыптасты. Сонымен, күш екі дене әрекеттескенде үдеу пайда болуын сипаттайтын физикалык шама. |
| Күш әрекетінен тек дененің жылдамдығы өзгеріп қана коймай, яғни үдеу пайда болмай, дене де- формацияға үшырауы мүмКін екенін де атап кету керек. Біз бүл мэселені осы оқулықтың 7-тарауында карас- тырамыз.
Күшті Ғ эрпімен белгілейік, ол — векторлық шама, яғни сандық мэні- мен, бағытымен жэне түсу нүкте- сімен сипатталады. Егер денеге бірнеше күш әрекет етсе, олардың әрқайсысы өзіндік үдеу тудырады, яғни бір-біріне тәуелсіз эсер етеді. Суперпозиция принципі бойынша теңэрекетті немесе қорыт- кы күш құраушы күштердің вектор- лык (геометриялық) косындысымен аныкталады: ғ = ғ1 + ғ2+…+ғ„=хғ,; ^2і) і= 1, 2, …, п. Егер күш екеу болса, оларды не параллелограмм, не үшбүрыш ережелері көмегімен қосуға бола- ды, ал бірнеше күштің қосындысын көпбұрыш ережесі арқылы тапқан қолайлы (бүл ережелер 1-тарауда баяндалды). Күшті өлшеуге арналған аспап динамометр деп аталады. Оның құ- рылысы мен жұмыс істеу принципі өздеріңізге мектептегі жалпы физика курсынан белгілі. Егер эрекет еткен барлық күш- тің корытқысы нөлге тең болса, |
| дене тепе-теңдік қалыпта болады. Денелердің тепе-теңдік қалпын зерттейтін механиканың бөлімін статика деп атайды. |
Автор публикации
