9 февраля, 2018 18:13
Болашақтағы кәсіптік мектептердің ме*териалдық-оқу база- сын дамыту саласында жеке адамды к,аль.іптастыру мен оның өзіндік қасиеттерін жан-жақты дамытуға бағытталған бүгінгі таңдағы оқу процесінің ең тиімді қажечгтіліктерін ескеретін бірнеше бағыттарды атап көрсетуге болады:
Оқушылардың түрлі хабарлар көзде-ріне еркін араласу мүмкіндіктері. Олардың қатарына интернеттің барлық инфор- мациялық ресурстары, алынған хабарларка байланысты түрлі қызметпен айналысу мүмкіндігі. Атап айтқанда: қайтадан нүсқа- улар беру, монтаждау, көрнекі қүралдардьгң өр түрлерін пайда- лану (графикалық, дыбыстық жөне т.б.); ңажетті оқу жүйелерінде интерактивтік (өте белсенді) сипаттамалар дың болуы.
Көсіптік мектептердің материалдық-оқу базасы (МОБ) қалып- тасқан жағдайларға байланысты түрлі өзіщцік шешімдерге келіп отырады. Мысалы, оқу формасына байланысты (күндізгі оқуда — компьютерлік коммуникация немесе инт-ерактивтік теледида- рға негізделген дистанциялық (қашык,талг) басқару). Бүгінгі таңда оқу процесінде кеңінен қолданылып жүрген және қазіргі әлеуметтік сүраныстарға нақты жауап бедэе алатын жаңа ин- формациялық технологияның (ЖИТ) төрт басты бағытын атап көрсетуге болады:
- текстік редакторлар мен баспа технологиясын қолдану;
- телекоммуникациялар;
- гипертекстілер мен интерактивтік (еэте белсенді) мульти- медиа;
- компьютерлік робот техникасы.
Сонымен қатар қазірдің өзінде радио толқынды компьютерлік технологияны, виртуалдық шындың т&хнологиясын жасау жөнінде шешімдер қабылданған. Ал олардды ойдағыдай жүзеге асырудың арқасында бүрыннан қалыптаеқан информациялық технология саласында қосымша және түбегеіалі өзгерістерге айқара Жол ашылады. Дегенмен де, бүл технолог иялар, әсіресе вирту- алдық шындық технологиясы педагогтардың ғана емес, соны- мен бірге гигиенистердің де, психологтардыіэ; да түбегейлі ғылыми зерттеулерін қажет етеді.
Мүндай оқу қүралдары тобын жасаудың қажеттілігін тек Қана олардың технологиялық мүмкіндіктерінің молдығымен ғана байланыстырған дүрыс болмас еді. Өйткені, бүл сүраныстың аясында ілгері даму үстіндегі білім беру процесінің педагогика- льіқ кажеттіліктері мен жастарға білім берудің тиімділігін одан әРі арттыру мақсаты жатыр. Солардың ітпінде: оқушылардың өзіңдік оқу қызметінің тәжірибелерін ңал ыптастыру кажеттігі, білім беруді ғылыми тұрғыдан жүзеге асыру, еңбек мөдениетің, сын көзімен караушылық көзқарасты және т.б. қалыптастыру.
Біздің ойымызша, бүл оқу қүралдарының кейбір дидак- тикалық мүмкіншіліктеріне ғана тоқталған дүрыс сияқты.
Мысалы, ғылыми жаратылыстану жөне көсіптік-техника- лық циклдердің пөндерін оқыған уақытта ғылыми информаци- ялық технологияның негізіндегі жүйелерді (атап айтқанда: ар- найы компьютерлерге қосылған қондырғылар мен берілгіщ қүралдар) қолданудың арқасында оқушылар ғылыми-зерттеу- лер жүргізуге айтарлықтай мүмкіндіктер алады:
- төжірибені немесе фрагментті қажетінше қайталау; оның қажетті параметрлерін тіркеу;
- үғымдар мен ойдағы заттарды оқу материалына сөйкес түрлі формалар арқылы беру (графика, түс, үлкейту, динамика жөне т.б.);
- үлгілеудің өр түрлері (сонымен қоса эксперименттік нөтижелерді пайдалану);
- мәліметтерді өңдеуді автоматтандыру;
- техникалық қондырғылар мен түрлі механизмдердің қызметін атқаратын оқу роботтарының жобасын жасау.
Түрлі бағыттағы қолданбалы бағдарламаларды ойдағыдай қолдана білушілер ғылымның түрлі салаларын игеру мақса- тындағы танымдық қызмет мүмкіншіліктерінің өрісін одан өрі кеңейте түседі, өйткені оқушы хабарлармен жүмыс істеуді үйреніп қана қоймайды, олар өз күштерімен графикалық жағынан да, дыбыстық жағынан да толықтырылған текстерді дайындауға тырысады. Сонымен қатар әр түрлі математикалық есептерді шешіп, түрлі жағдайлардың үлгісін жасайды, ғылыми жараты- лыстану, экологиялық, экономикалық және гуманитарлық ғылым- дар саласында неше түрлі тәжірибелер жасайды.
Компьютерлік телекоммуникация (электрондық пошта, те- леконференциялар, аудио, бейне конференциялар, Интернет жүйесі) әлемнің түпкір-түпкірінен алынған хабарлармен қамта- масыз етіп отырады.
Гипертекст технологиясы хабарлар легімен жемісті жүмыс істеуге мүмкіндік береді және хабарлардың қүрылымын текстік материалдармен қатар графикалық материалдарды да қолдана отырып, өз қалауы бойынша жасай алатындай дәрежеге жетеді- Кез келген оқушы гипертекстің немесе гипермедианың (бүлар- ды интерактивті мультимедиа деп те атайды) көмегіне сүйене отырып, тіпті бейне дыбыстарды, гиперкадрларды қолдана оты- рып, статикалық бейнелермен қатар динамикалық бейнелерді де жасай алады.
Сонымен қатар жаңа информациялық технологияны объективтік-заттық және проблемалық-болжамдық бағдарлама- лық қүрал ретінде де пайдалануға болады.
Ерекше атап өтетін бір жайт, компьютерлік телекоммуни- кация негізіндегі дистанциялық (қашықтық) оқудың да бола- шағы зор.
Дистанциялық оқу жоғары сапалы материалдарды таратуға ясөне оқу тәжірибесіне педагогикалық инновацияларды енгізуге (оларды жасаушыларды да тарта отырып) қолайлы жағдайлар «гуғызады.
Дистанциялық оқу жаңа информациялық технологияның көмегіне сүйене отырып, қоғамымыздың информациялық мөдениетін жетілдіру үшін компьютерлік техниканы кеңінен қолдану негізінде оқу процесінің сапасын жақсартудың алғы- піарттарын жасап бере алады.
Дистанциялық оқуды үйымдастырудың түрлері:
- сақталган оқу материалдарын компьютерлік бағдарлама- лардың, бейне жөне аудио жазбаларының көмегі арқылы тарату;
- өр жерде орналасқанына қарамастан, бірнеше оқу топта- ры мен сыныптары қатысатын сабақтарды өткізу;
- белгілі ғалымдардың, білікті педагог-өдіскерлердің, алдыңгы қатарлы мүғалімдердің жекелеген дәрістері мен дәрістер циклдері;
- телеконференциялар, пікір таластары;
- әдістемелік-оқу материалдарымен өзара алмасып отыру.
Телекоммуникация жүйесін пайдаланудың арқасында ал-
дыңгы қатарлы педагогикалық технологияны, түрлі салалар- дагы кәсіби білім тәжірибелерін аз уақыт ішінде таратуга, оқушылардың бойында информациялық деректермен жүмыс істеу қабілеті мен коммуникативтік төжірибені қалыптастыруға жол ашылады. — Ал мультимедиа технологиясын қолдану мүндай оқудың көрнекілік сипатын одан өрі арттыра түседі. Қазіргі уақытта дыбыстың көмегі арқылы қойылатын кинофильмдерді, кез келген бейне бейнелерді телекоммуникация жүйелері бой- ынша таратуга да жөне қажетті хабарларды Интернеттің ин- формациялық қорынан қалаған уақытта алуға да болады. Интерактивтік бейне технологиясын лазерлік дискілер жасап және оны оқу процесінде қолдануды — білім берудің барлық сатылары мен дөрежелерінің (сонымен қатар, көсіптік білім беру жүйесі) материалдық-оқу базасын дамытудың перспективті бағыттарының бірі ретінде кабылдағанымыз дүрыс болар.
Болашағы мол оқу қүралдарын жасаудағы басты орынды электрондық база негізіндегі оқу қүралдары алады. Олар де- монстрациялық эксперименттерді (төжірибелерді) жөне жалпы білім беретін жөне техникалық пөндердің (геоинформатика қар- Жысының арқасында жасалатын үлестірілетін материалдардың комплектілері мен қүралдары, компьютерлік практикумдер, электрондық контурлық карталар, электрондық атластар мен энциклопедиялар) курстары бойынша түрлі дәрежедегі практи- Кумдарды өткізу барысында қолданылады.
Жаңа электрондық технологияның техникалық мүмкін- Нііліктері зерттелетін қүбылыстарды сапалық жағынан суретте- УДен сандық параметрлерге көшуге мүмкіндік береді, ал бүл ^кагдай жүргізілетін гылыми зерттеулердің нақтылығы мен ғьілымилыгын одан әрі арттыра түседі.
Информациялық технологияның дамуына байланысты білім беру саласында тағы да бір болашағы мол бағыт — медиальіқ білім беру бағыты қалыптаса бастады. Оның мақсаты — оқушы. ларды жаппай коммуникация (баспасөз, теледидар, радио, бей- не және т.б.) құралдарын игеруге үйрету жөне хабарлардың саң алуан көздерімен жұмыс істей білу қабілеттерін қалыптастыру; материалдарды таңдау, алға қойылған мақсатқа байланыстьі өзіне қажетті хабарларды қабылдау және пайдалана білу, ин- формациялық мөдениетті жетілдіру.
Қорытындылап айтқанда жетілдірілген жөне жаңадан пайда болған оқу құралдары жүйесінің дамуының төмендегі өзіндік бағыттарын ерекше атап өтуге болады:
- көрнекі құралдар номенклатурасының қыскартылуы (комплектілік, қажеттілік жөне толығу принциптері);
- олардың функциональдық мүмкіншіліктерінің кеңеюі (жар- тылай функциональдық принципі);
- оқу қүралдарын топтастырып жинақтауға және оның жүйесін жасауға (комплектілік принципі) қолайлы жағдайлар туғыза білу;
- оқушылардың өзіндік жүмыстарымен қатар оқудың түрлі дөрежелері (варианттық дифференциация принципі) бойынша ғылыми және тәжірибелік жүмыстарына арналған оқу қүралда- рының комплексін дайындау;
- оқудың жаңа технологиясын (модульдік жөне интерактивтік принцип) енгізуді қамтамасыз ететін арнайы жөне интеграция- ланған практикумдарға арналған модульдік комплектілерді (оны- мен қоса компьютерлік комплектіні де) жасау.
Автор публикации
