Келер шақ

29 апреля, 2018 9:56

Келер шақ кимыл, іс-әрекеттің эрі болмағанын, сөйлеп тұрған сәттен кейін іске асатынын білдіреді.

Келер шактың түрлері Магыналык ерекшеліктеріне карай келер шак үшке бөлінеді:

  1. болжалды келер шақ
  2. максатты келер шақ
  3. ауыспалы келер шақ

Болжалды келер шақ қимылдың, іс-әрекеттің болу мүмкіндігін айқын көрсетпей, болжай ғана айтылуын білдіреді.

Болжалды келер шақ етістіктің түбіріне есімшенің -ар, -ер, -р болымсыз етістіктен кейін -с жұрнагы жалғанып, одан кейін жіктік жалғауының үстелуі аркылы жасалады.

Болжалды келер шақ -с жұрнағы арқылы жасалған болымсыз етістіктен жасалғанда, қимыл, іс-әрекеттің болмауын болжай, күмэн келтіре айтудан, білдіруден гөрі, жігерлі, үзілді-кесілді мэн беруге бейім болады.

жақ жекеше көпше
і Бар-ар-мын, бар-ма-с-пын Бар-ар-мыз, бар-ма-с-
    пыз
н

і

Бар-ар-сың, бар-ма-с-сыз Бар-ар-сың-дар, бар- ма-с-сың-дар Бар-ар-сыз-дар, бар-ма- с-сыз-дар
ііі Бар-ар, бар-ма-с (нөлдік тұлға)  
Болжалды келер шақтың жіктелуі:

Мақсатты келер шақ қимылдың, іс-эрекеттің келешекте максат етіле орындалатынын білдіреді. Мақсатты келер шақ етістіктің түбірінен -мақ, -мек, -бақ, -бек, -пақ, -пек жұрнақтарының жалғанып, одан кейін жіктік жалгауларының үстелуі арқылы жасалады.

Етістіктің -мақ, -мек, -бақ, -бек, -пақ, -пек жұрнақтарының үстіне — шы, -ші жұрнағы жалғанып, жіктелуі арқылы да жасалады.

Максатты келер шактың болымсыз түрі -мақ, -мек, -бақ, -бек, -пақ, — пек -шы, -ші тұлғалы етістікке емес деген көмекші етістіктің тіркесуі арқылы жасалады. Ондайда жіктік жалғау емес көмекші етістігіне жалғанады.

Ауыспалы келер шақ пен ауыспалы осы шақ бір-бірімен сөйлемдегі мағынасы жағынан ажыратылады. Ауыспалы келер шақтың болымсыз түрі етістіктің ма, -ме, -ба, -бе, -па, -пе жұрнақтарының жалғануы арқылы жасалады.
келер шақ та ауыспалы осы шак сиякты -а, -е, -й жұрнақты көсемшенің жіктеліп келуі арқылы жасалады.

Ауыспалы келер шақтың ауыспалы осы шақтан айырмашылығы сөйлемде мезгіл мэнді басқа сөздерден де байқалып отырады.

0

Автор публикации

не в сети 5 лет

Tarazsky

6
Комментарии: 0Публикации: 982Регистрация: 14-11-2017

Читайте также:

Добавить комментарий

Войти с помощью: 
Авторизация
*
*
Войти с помощью: 
Регистрация
*
*
*
*
Войти с помощью: 
Генерация пароля