27 февраля, 2020 19:14
МАЗМҰНЫ
І.КІРІСПЕ……………………………………………………………………………………1
ІІ.НЕГІЗГІ БӨЛІМ………………………………………………………………………2
1.Типтік жобалаудың негізгі түсінігі мен класификациясы….3
2.Типтік жобалаудың артықшылығы мен кемшіліктері……..4
3.ЭАЖ параметрлі беғыттау………………………………………………….5
4.ЭАЖ модельді бағыттау……………………………………………………..5
5.Процестер модель……………………………………………………………….6
ІІІ.ҚОРТЫНЫ……………………………………………………………………………10
ІҮ.ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТ………………………………………………..11
КІРІСПЕ
Ақпарат жүйелерін жобалаудың әдістемелік негізін жүйелік қарастыру құрайды. Сондықтан осы қарастыруға сәйкес кез – келген жүйе, сонымен қатар ақпарат жүйесі ортақ мақсатқа жетуде бірегей әрекеттесетін өзара байланысқан объектілерден тұрады.
Жүйелерге олардың объектілерінің күйінің өзгеруі тән, жүйе күйінің өзгеруі белгілі мерзімде түрлі үрдістерде және сыртқы ортада өзара әрекеттесуі нәтижесінде жүзеге асырылады. Жүйенің мұндай іс қимылдары негізінде келесі қағидаларды ұстанған жөн:
- эмердженттік, яғни жүйенің жалпы құрлымы негізіндегі бүтіндігі,мұнда жеке объектілердің іс-қимылдары бүкіл жүйенің әрекеттесіуіпозициясынан қарастырылады.
- Гомеотазис, яғни жүйенің тұрақты әрекет етуін және ортақ мақсатқа жетуін қамтамасыз ету.
- Сыртқы орта бейімділігі және жүйе элементтеріне әсер ету арқылы басқарылу мүмкіндігі.
НЕГІЗГІ БӨЛІМ
Типтік жобалаудың негізгі түсініктері мен классификациялары
Экономикалық типтік жобалау әдісі дайын элементтер типінен жүйе құруға мүмкіндік береді. Ол үшін экономикалық ақпараттық жүйесі жобалауында күрделі компоненттерден тұратын және типтік жобалау шешімінде теңдалып алынады. Алда сатып алынған типтік элемент ереже ретінде қосушы программалық тарауларында қиындықтар облысында талап ету арқылы жүргізіліп отырады.
Типтік жобалау шешімінің астында құжаттық жобаның түрі ретінде көрсетілетінін түсінеміз.Оған қоса программалық модуль, жобалық шешімдерді жатқызуға болады. Жобалық шешім ретінде реализациядағы эканомикалық ақпораттық жүйенің бөлек компоненттері ретінде тираждықдеп аталады.Типтік жоболық шешім бұл тираждалатын ( көп рет қолдануға жарамды) жобалық шешім.Типтік жобалық шешім класификциясы жүйе декомпозициясының деңгейінде негізделген. Типтік жобалау шешімі 3 класстан тұрады
1.Элементтік типтік жобалау шешімі –тапсырма бойынша типтік шешімдер немесе тапсырманы қамтамассыз етудің жеке түрі бойынша ( ақпараттық,бағдарламалық, техникалық, математикалық, ұйымдастырушылық).
2.Жүйелік типтік жобалау- типтендіру элементі ретінде жеке жүйелер болады, қызыметтік тұтастық немесе сыртқы ақппараттық байланыстарды минилизациалауды ескере отырып дайындалады.
3.Объектілік типтік жобалау- типтік салалық жобалар,оған ақппататтық жүйенің функционалды және қамтамассыз етуші жүйелер кіреді.
Типтік жобалау шешімінің артықшылығы мен кемшіліктері
| ТЖШ | Артықшылығы
|
Кемшілігі |
| ТЖШ-ді жүзеге асыру
Элементі ТЖШ әдіске бағытталған бағдарламалар кіиапханасы
|
Ø АЖ-ні жобалауға немесе құжаттама жасауға модульдік тұрғы қолданылады. | Ø Ақппараттық бағдарламалық, техникалық салдарынан әр түрлі элемерттер жиынтығына көп уақыттың бөлінуі;
Ø ТЖШ-ңжеке элементтерінің өңделуіне көп уақыттың кетуі. |
| Жүйелік ТЖШ қолданбалы бағдарламалар жиынтығы. | Ø Жоғарғы деңгейге жетеді;
Ø Модульді жобалауға басқарудың әр түрлі объектілеріне бағдарламалық бөліктерді параметрлік орнатуға мүмкіндік береді; Ø Өзара байланысты бөліктердің жобасына және бағдарламасына шығынды азайтады, ақпаратты өңдеудің үрдісін жақсы құжаттау жүргізіледі. |
Ø ТЖШ-ңбейімделуі іскерлік үрдістердің тұрғысынан толық емес;
Ø Әртүрлі функционалды жүйелерді жүйелеуде проблемалар туындайды, әсіресе бірнеше бағдарламалық жабдықтауды өндірушілердің шешімдерін қолданған кезде. |
| Объектілік ТЖШ АЖ-ң салалық жобалары. | Ø АЖ барлық бөліктерін әдістемелік бірлік және ақпараттық, бағдарламалық және техникалық сәйкесіздік негізінде жүйелеу;
Ø Архитектура бөліктерін ТЖШ-ді түрлі бағдарламалық- техникалық платформада орнатуға мүмкіндік береді; Ø Масштаптылық АЖ конфигурациясыг жұмыс орыннарының ауыспалы санына мүмкіндік береді; Ø Конфигурациялық көптеген бөліктерді таңдауға мүмкіндік береді. |
Ø Типтік жобаның нақты басқару объектісіне қатынасының мәселесі бұл кей кезде автомазизация объектісінің ұйымдастырушылық, экономикалық құрлымның өзгерісін қажет етеді. |
ЭАЖ жобалаудың параметрлі бағыттау
Типтік жобалауды жүзеге асыру үшін 2 тұрғы қолданылады: моделдік бағытталған.
Параметрлі бағыттауға негізделген жобалауға негізгі кезеңде кіреді: қойылған тапсырмаларды шешу үшін бағдарламалар жиынтығының қажеттілігін бағалау критерийлерін анықтау (ҚПП) , жасалған крийтерилер бойынша қолданбалы бағдарламалар жиынтығын (ҚПП) талдау және бағалау, қажетті жиынтықты таңдау және сатып алу, сатып алынған ҚПП параметрлерін орнату.
ҚПП бағалау крийтерилері келесі топтарға бөлінеді:
- Жиынтықтың белгіленуі жәнә мүмкіндігі;
- Жиынтықтың ерекше белгілері мен ерекшеліктері;
- Техникалық және бағдарламалық құралдарға қойылатын талаптар;
- Жиынтықты құжаттар;
- Қаржылық факторлар;
- Жиынтықты орнату ерекшеліктері;
- Жиынтықты эксплуатациялау (жою) ерекшеліктері;
- Жиынтықты енгізу мен қолдауға жеткізуші көмегі;
- Жиынтық саласын және оны қолдану тәжірбиесін бағалау;
- Жиынтықтың даму перспиктивасы.
ЭАЖ жобалаудың моделді бағыттау
Моделді бағытталғанжобалау құрамды бейімтеумен және автоматизация объектісінің моделіне сәйкәс жүйелік ақпаратық жүйе мінездемесімен бекітіледі. Осындай жағдайда жобалау техналогиясы типтік ақпараттық типтік моделімен де, нақты кәсінорын моделімен де жұмыс істеудің біріңғай құралдарын қамтаасыз ету керек.
Мета ақпарат- репозиторийдің арнайы базасындағы типтік ақпаратық жүйе автолитизация объектісінің моделінен тұрады, оның негізінде бағдарламалық қамтамассыз ету конфигурациясы жүзеге асырылады.
Репозиторийде ақпараттық жүйе негіздік (сілтемелік) моделі, ақпараттық жүйенің нақты кластарының типтікмоделі, нақты ақпараттық жүйе кәсіпорындарының моделдері бар.
Негізгі модель – типтік ақпараттық жүйе бағдарламалық модульдарменқолданатын бизнес – функция, бизнес – процесс, бизнес – объект, бизнес – ереже, ұйымдастырушылық құрлымды сипаттайтын репозиторийден тұрады.
Типтік модельдер — өндірістің нақты салаларымен мен типтері үшін ақпараттық жүйенің конфигурациясын сиптайды.
Нақты кәсіпорын модеоьі негізгі және типтік модель фрагментін таңдау жолымен немесе кәсіпорынның ерекшелігімен құрылады.
Бизнес – ереже – ақпараттық жүйенің түрлі бөліктерін қолдануын анықтайды және жүйенің тұтастығын ұстау үшін қолданылады.
Бизнес – функция — кәсіпорынның функционалды қызыметінің ирархиалық декомпазициясынан тұрады.
Бизнес – процесс – модельі бизнес- функция моделінің төменгі деңгейінің функциясы үшін қызымет атқарады. Процессті бейнелеу үшін оқиғаладды басқару моделі қолданылады.
Кәсіпорынның ұйымдастырушылық құрлымының модельі бөлімшелердің, персоналдардың бағынуының иерархиалық құрлымынан тұрады.
Типтік жобаны орындау үшін келесі қадамдар орындалады:
- Жүйенің глобальды параметрлерін орнату;
- Автоматтандыру объектісінің құрлымын беру;
- Негізгі мәліметтер құрлымын анықтау;
- Функция мен процессті анықтау;
- Интерфейсті суреттеу;
- Есепті суреттеу;
- Ену құқығын орнату;
- архивтеу жүйесін орнату.
Процесстер моделі
Бизнес – процесс моделі бизнес функция моделінің функция үшін арналған жұмысының ең соңғы сатысында орналасады, ол ақпараттық жүйедегі конфигурайиялық бағдарламаның моделін орындауға мүмкіндік береді.
R/3 жүйесі үшін процесс бейнесі ретінде басқару моделі қолданылады, ол ARIS Toolset қолданылады. Оны 1-ші кестеден көре аламыз. Осындай әдіспен қоса операциялардың арасынан өтетін оқиғалардан тәуелсіз болады, ол логикалық AND,OR,XOR свяскалармен байланысуы мүмкін. Бұмен қаса қолданушылардың сұранысы бойынша модель процессі шығу – кіру көрсеткіші көрінуі мүмкін.
ҚОРТЫНДЫ
Мен осы жұмысты жазу барысында эканомикалық ақпарат жүйесі түралы көптеген мәліметтер алдым. Эканомикалық ақпараттық жүйеде типтік жобалаудың әртүрлі кластарымен танысыып, типтік жобалау шешімінің артықшылықтыры мен кемшіліктерін оқып шықтым. Типтік жобалауды жүзеге асырудың жолдарын қарастырып , сол жүзеге асыру жолдарының топтарын қарастырып шықтым. Осы жұмыс барысында өзіме керекті қызықты да маңызды мәліметтер алдым.
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
- Г.Н.Смирнова, А.А.Сорокин,Ю.Ф.Тельнов «Проектирование эканомических инфармационных систем» Москва «финансы и стстистика» 2001г
- Қайнарбаева Гульнара Багашаровна «Ақпарат жүйелері негіздері» Алматы 2008ж
Автор публикации
