12 декабря, 2017 21:54
Көлденең, бірқалыпты айналып тұрған диск үстінде орналасқан маятниктер қозғалысын бақылайык . Біз центрде орналасқан маятниктен басқаларының бэрі де тік бағыттан ауытқығанын көреміз.
|
Жэне маятник неғұрлым центрден алысырақ тұрса, ауытқу бұрышы соғұрлым үлкенірек болады. Барлық маятниктер дискіге карағанда (инерциялық емес |
| санақ жүйесі) тыныштық қалыпта тұр, ал Жерге қарағанда (инерция- лық жүйе) дискімен бірге бірқалып- ты айнала қозғалады. |
| Сонымен, дискімен салыстырғанда, маятниктер тік бағыттан ауытқып, тыныштық күйде болады. Демек, маятник жүктеріне тартылыс жэне серпімділік күштерінен басқа, айналу осінен көлденең бағытталған, эрбір маятник үшін өзгеше, тағы бір күш әсер етеді Бұл
Ғ = -та. = -та и 0 ц.т 4 7 инерция күші екені айқын. Центрге тарткыш үдеу, яғни инерциялык емес санақ жүйесінің инерциялық жүйеге салыстырмалы үдеуі а = со2К ц.т 4 7 тең. Мұндағы со — айналмалы қозға- лыстың бұрыштык жылдамдығы; К — айналу радиусы. Ауытқу бүрышына, ауырлық күші Ғ жэне К маятниктің айналу радиусы белгілі болса, қарастырылып отырған мы |
| салда инерция күші теңдеуге бағынатынын оңай дэлелдеуге болады.
Сонымен, айналмалы қозғалған денеге басқа күштерден басқа, ша- масы теріс таңбамен алынған оның массасы мен Жерге салыстырмалы центрге тартқыш үдеу көбейтіндісіне тең күш әсер етеді. Бүл күшті центрден тепкіш инерция күші деп атайды: Ғ =тсо2 К, ц.т.и 7 4 7 мұндағы К — айналу осінен бағыттал- ған радиус-вектор. Айналмалы санақ жүйесінде ты- ныштық қалыптағы денеге әсер ететін инерция күштері дененің сол жүйедегі орнына тэуелді. Ал іл- герілемелі қозғалған инерциялық емес жүйеде инерция күштері осы жүйенің барлық нүктелеріне бірдей, сондықтан осы жүйеге салыстыр- малы қозғалған немесе тыныштық қалыптағы денелерге эсер ететін инерция күштері бірдей. |
Автор публикации
