27 февраля, 2018 17:57
Демонстрациялық, эксперименттің өдістемесі дегеніміз — демонстрациялық тәжірибелерді өткізудің тиімділігін және оларды оқушылардың жақсы қабылдауын қамтамасыз ететін төсілдерді іске асырудың ережелері мен өдістерінің жиынтығы. Демонст- рациялық эксперименттің өдістемесін даярлау барысында де- монстрациялық үстелдегі қүрылғылар мен приборлардың орна- ласуын, олармен жүмыс істеуді, мәселелерді қоюдың және үйренілетін техникалық заңдылықтарды түсіндірудің төсілдерін ойластыру қажет.
Электротехникалық демонстрациялық эксперименттің әдістемесін даярлау процесінде оқытушы демонстрациялық эксперименттің мақсатын (міндетін) анықтайды. Сонан кейін өз ойын іске асыру үшін электр схемасын ойша конструкция- лайды. Онан өрі тәжірибе жүргізуге арналған приборларды іріктеу жөне экспериментті техникалық жабдықтандыруға тал- дау жүргізіледі. Және ақырында демонстрациялық қондыргы- ны жинақтау және оның жүмысын тексеру (өдетте, негізгі көрсеткіштерді беретін приборлар алдыңгы орында бекітіледі) жүргізіледі.
Алайда демонстрациялық эксперименттің өдістемесінде оқыту- шы мақсатының техникалық іске асуы басты нәрсе деген ой- дан аулақ болуы керек. Демонстрациялық тәжірибенің техни- касы үйреніліп біткен соң, тәжірибені демонстрациялау бары- сында атқарылуы тиіс төсілдердің, операциялардың сабақтас- тығы ойластырылады.
Әдістемені мүқият даярлау барысында электротехникалық демонстрациялық эксперименттің демонстрациялық қондыргы- ның принципиалды схемасын сызу арқылы жүргізілетін есте сақтау қажет. Оқушылар принципиалды схеманың элементтерінің демонстрациялық қондыргының блоктарымен жөне элемент- терімен сөйкестендіре білуі керек. Бүл жағдайда принципиал- ды схеманың элементтерін демонстрацияланатын үлгілердің элементтерін орнықтыруга сөйкес орналастыру қажет.
Демонстрациялық төжірибе процесінде оқытушы демонстра- циялық үстелдің қасында болуы керек. Зерттелетін қүрылғыны көрсеткен кезде қондырғының бөлшектерін қолымен көлегей- лемеу керек. Демонстрацияны қолдана отырып, оқу материа- лын баяндаудың жылдамдыгы әртүрлі болуы мүмкін. Демонст- рациялық қондырғының конструкциясын түсіндіру барысында — салыстырмалы түрде тез, ал қүбылыстардың мәнін түсіндіру кезінде — мейлінше баяу. Зерттелетін күрылғының элементтеріне, қарастырылатын процестің мәніне назар аударылғанда аз ғана үзіліс жасалады. Тәжірибенің нөтижелері бойынша негізделген айқын түжырымдар жасалады. Оқытушы қызметінің қорытын- дыланған алгоритмі төмендегі қағидалардан түрады:
- Эксперименталдық шешімді талап ететін міндеттердің (мәселелердің) қойылуы.
- Сүрақтардың көмегімен оқушылардың тіреу білімдерін өзектілендіру.
- Демонстрациялық қондырғының принципиалды схемасын қүрастыру.
- Қондырғыны тікелей сабақ барысында жинау. Қажет жағдайда схеманы оқушылардың бірі жинайды. Уақытты үнемдеу үшін қондырғының жекелеген блоктарын сол кезде жинайды, тек ерекше жағдайда ғана демонстрация үшін электр тізбегі онан бүрын толығымен жиналып қояды.
- Демонстрациялық қондырғының жекелеген элементтерінің қолданысын айқындау, қондырғы қызметінің принципін түсіндіру.
- Физикалық қүбылыстың немесе технологиялық процестің демонстрациясы.
- Қүбылыстар мен процестерді түсіндіру бойынша оқушы- лармен сүхбатты үйымдастыру.
- Өлшемнің алынған нөтижелерін кесте немесе график бой- ынша білдіру.
- Түжырымдарды, теориялық қағидаларды жасақтау бой- ынша оқушылардың жүмысын үйымдастыру.
- Алынған түсініктерді бекіту мақсатында демонстрация- лық төжірибелерді қайталау.
Төжірибелерді демонстрациялау процесінде оқушылар дөптерлерінде жазба жүргізуі тиіс (тәжірибенің атауы, қондыр- ғының принципиалды схемасы, мәліметтер кестесі, графиктер, түжырым дар).
Электротехникалық демонстрациялық эксперименттің өрбір кезеңінде оқытушы ненің жазылуы қажеттігін көрсетеді.
Қорыта отырып бірнеше кеңестер берейік. Егер демонстра- циялық эксперимент процесінде қалаулы нөтиже алынбаса, екінші қайтара үмтылыс жасап, қателікті ескеру қажет. Бірақ егер демонстрация екіншісінде де болмай қалса, оның үшіншісіне уақыт шығындамауы керек. Бүл ахуалдағы қиыншылықтан шығудың дүрыс жолы — бірқалыптылықты сақтай жөне сабақ- ты түсіндірмелі-көрнекі формада жүргізе отырып, демонстраци- ялық экспериментті келесі сабаққа қалдыру. Сабақтан кейін демонстрациялық экспериментке қайта оралуға және қателікті табуға болады. Келесі сабақта бүл тәжірибені білімді өзектілендіру (қайталау) кезеңінде өткізуге болады.
Автор публикации
