13 декабря, 2015 17:02
Екінші сәбилер тобында сурет салудың әдіс тәсілдері.
Бейнелеу өнерінің негізі сурет салу.Сурет салу- дүниені көзбен көріп түйсіну нгізінде бейнелейтін өнердің бір саласы. Бейнелеу өнерін, сәулет өнері мен мүсіндеу сияқты бейнелеу түрін суреттен тыс қарауға болмайды.Өйткені барлық аталған өнерлер суреттке соқпай өте алмайды. Бейнелеу өнерінің негізгі түрі болып саналатын сурет салу өнері сонау балалаық шақ яғни мектепке дейінгі кезеңнен бастау алады.Зерек бала бағдарламасы бойынша «Шығармашылық» білім беру саласындағы педагогикалық процесс, ең алдымен, балалар өздерінің және басқа халықтардың мәдениетін бағалауға, түсінуін қалыптастыруға, сонымен қатар шығармашылық өнерді қолдану біліктіліктеріне бағытталған.
Жүктеу: Екінші сәбилер тобында сурет салудың әдіс тәсілдері
Педагогтер балаларға шығармашылық өнерді бағалап, түсінуге үйретулері тиіс.
Екінші кішкентайлар тобының балалармен сурет салу жұмысына келер болсақ 3жастағы балаланың өмірлік тәжирибесі бай,олардың психикалық деңгейі жоғары.Демек алғашқы сабақтан ақ балаларды сурет салуға қызықтыра тәрбиелеу керек.Жылдың басында балаларда іс-әрекет нәтижесіне қызығушылық байқалмайды және де салған суреттерінің сапасына жете мән бермейді.
Сабақ кезінде орындалған суреттердің қортындысын талдау, балаларды жалпы сурет салуға деген бейімін арттырып т ыңғылықты орындауға қалыптастырады.Бұл жастағы балаларға тән нәрсе бейнелеу іс-әрекетінің Ойынға ұласып кетуі, себебеі баланың жалпы ширақтығы мен байланысты.Ол «құс шоқып тұр» «Жаңбыр дауып тұр» дей отырып,қарындашпен дөңгелек дәннің суретін немес жай сызықпен жаңбырдың суретін түсіре бастайды.Бұл сәттегі оның салынған суретке қатысуы ойыншықпен ойнауды еске түсіреді.
Баланың ойыншыққа деген ұмтылысын оның сурет салуға дегене ынтасын арттыру мақсатында пайдалану керек.Баланың жай толқынды шимайларын тәрбиеші кілемшелерге біріктіруіне болады.Кейін балалар тәрбиешімен бірге оны қуыршақтың тұратын үйін сәндеуге пайдаланады.Осындай қарапайым ұжымдық жұмыстар балалардың сурет салуға қызықтыру тәрбиесін арттырады.Балаларда бірте-бірте дұрыс сипат қалыптаса бастайды.Белгілі бір затты құбылысты суретпен салу қол қимылын дамытады.Бейне жасау үшін байқағыштық,заттар мен құбылстарға көңіл тоқтату қабілеттерін дамыту қажет.Мысалы шыршаның жасыл түстілігі, тамшының тұрғандығы.
Тәрбиешінің балалардың қоршаған заттарды түйсіну,түсінуін ұйымдастырумен олады көзбен елемтете алуы пайда болады.Осының нәтижесінде балалар толық болмаса да жалпылама бейне жасай алады.
Сурет сабағында ырғақ,пішін , түрлі-түстерді сезіну бірте-бірте дами бастайды.Өйткені заттарды бақылау ,оларды қабылдау,талдаужәне одан кейіе бейнелеку процесінде тәрбиеші балалардың назараын осы эстетикалық сапаларға аудару керек.Балалардың өздеріне көбірек ұнайтын ,олардың көңілін еліктіретін түстерді таңдай білу қалыптаса бастайды .Сонымен қатара
Заттардың нағыз түсін түсіну жүзеге асады.Бұл жастағы балалардың ойлы ары аса жүйесіз,қарапайым болса да тәрбиеші балалардың бейнелеу қабілетін дамыта отырып ,оларға өз беттерімен мамұны бар суреттерді ойлап табуға ұсынып отыруы керек.Балалар суреттерін салғанда ,суретпен жеткізе алмағандарын ауызша сөзбен айтып толықтырады. Мысалы : күректің суретін салып «Менде мынандай күрек бар онымен құм қазамын,атама көмектесемін» деген сияқты толықтырулар айтады.
Сондай- ақ тәрбиеші сурет сабағында балалардың жеке- дара ерекшеліктерін ескере отырып,қай балалаға қандай іс-әрекет түрінде ,кімге қалай сөз түрінде ескертулер жеткілікті екенін білгені жөн.
Екінші кішкентайлар тобында затты бейнелеудегі тәсілдерді үйретуден бастаған жөн.Балалар заттардың пішіні,бояуы,көлемінің әртүрлі екендігінен мағлұмат алады.Балаларға әртүрлі пішіндегі заттарды дөңгелек,тік бұрыш,үшбұрыш тік сызықтар мен олардың қиылысуын бейнелеуін үйретеді.Бір бөлімді заттардың,көлемі және формасы жағынан бірнеше бөлімдерден құралған заттарды бейнелеуге болатынын меңгерткен жөн.
Мысалы: Әртүрлі көлемдегі үшбұрыштан шырша жасауға болады.
Үшбұрыш.
Заттардың пішінін беру үшін міндетті түрде қолдың қозғалысын ауада
1-2рет қайталату керек.Бағдарлама бойынша алғаш заттардың жай түрінен , күрделіге ауысып отыру керек .Бала екінші кішкентайлар тобында пішін тудырушы қозғалыстарды жақсы игерген сайын кез келген заттың бейнесін әрі жеңіл,әрі еркін істей алады.Ең бастысы- балалар заттың пішіні мен қозғалыстар аралығындағы байланысты түсінуді қадағалау керек.Қандай да бір сурет салардан бұрын тәрбиеші балаларға заттың пішінімен таныстырып отыру керек.Тәрбиешнің ұсынған тақырыбы сан алуан болса оқу процесі де әрі қызық ,әріәсерлі болады.Мысалға дөңгелек пішінді үйретудің өзінде әртүрлі тақырып алуға болады. Доп,кішкентай шарлар,жүзім деп тақырыптарды ауыстырып отыру керек.
Дөңгелек . Доп.
Кішкентай шарлар.
Жүзім.
Сурет салғанда тікбұрыш пішіні негұлым күрделі сондықтан оны меңгеруді жылдың екінші жартысынан бастаған жөн.Ал түстерге келер болсақ бұл жастағы баларға түстерді дұрыс айтып ажырата білуді үйрету мақсат етіп қойылған.Қызыл,көк,сары,жасыл,қара,ақ ,тоқсары,қоңыр бала жатқа білу керек.Алайда сабақта аталған түстермен шектеліп қалуға болмайды кейбір жағдайда оларға алқызыл,сұр түстер де ұсынылады дегенмен оларды міндетті түрде жаттату шарт емес.
Ұйымдастырылған оқу-іс әрекетін өткізбес бұрын тәрбиешінің үнемі қадағалап отыратын нәрсесі ол балалардың іс-ірекетке кіріспес бұрын техникалық дағдыларды қатаң сақтауын қадағалау керек.
Тәрбиеші балалардың сурет салуға дұрыс отыруын қадағалау керек:Қаттты еңкеймей,кеудесін столдың жиегіне төсемей,қолдарын шынтағына дейін стол үстіне қойып керек.Егер тәрбиеші балаларды орындыққа кең отырғызса,онда тұлғаның дұрыс қалыптасуына ықпал етеді.Ал жиі отырғызса онда тұлғаны дұрыс ұстау дағдысы қиынға соғады.Балалар қарындаш пен қылқаламды оң қолдарына бас бармақ пен ортаңғы саусақтарының арасына үстінен сұқ саусақпен, саусақтарын қатты қыспай ұстап және қарындаштың ұшына тым жақын ұстамауы керек.Сурет салғанда қағазға қатты күш салмауы керек.
Сол қолмен қағазды басып отырмаса ол жылжи береді.Бояу мен де қарындашпен де жұмыс жасағанда қолды бір қалыпты,үзіліссіз қимылдаған жөн.Әйтпесе сызық қиық түседі де ,салынып жптқан форманың бұзылуына әкеліп соғады.Тәрбиеші осы техникалық дағдыларды үнемі орындалуын қадағалап отыруына міндетті.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.
1) Зерек бала бағдарламасы.
2) Бала мен балабақша журналы.
3) С. А. Аманжолов Бейнелеу өнерін оқыту технологиясы –
4)Аманжолов С.А. Балалар суреттерін ғылыми негізде зерттеу.
Автор публикации
