18 января, 2018 18:22
Бүл бағыт Батыс елдері мен бүрынғы ССРО жағдайында үздіксіз білім беруді жүзеге асырудың бірінші сатысында ерек- ше көрініс тапты. БҮҮ-ның Бас конференциясына арнайы дай- ындалған ЮНЕСКО-ның қүжатында үздіксіз білім беру “бүрын- нан қалыптасқан білім беру жүйесінің кейбір элементтерін ой елегінен өткізуге мүмкіндік беретін “интеграцияның байланыс қүралы” және “білім беру жүйесінің түрлі бөлімдерін үйымдық жағынан қайта қүрудың басты принципі” ретінде бағаланды.
“Соңғы 20 жылдың ішінде, — деп атап көрсетілген қүжатта, — қарқынды даму үстіндегі ғылыми-техникалық революцияның екі жағы ғылыми-техникалық білім беру бағдарламаларына орасан зор ықпал етті: оның біріншісі, ғылым мен техниканың жетістіктері де, ал екіншісі, ғылым мен техниканың симбиозы болып табылады. Ол өз кезегінде жаңа технологияның, жаңа қүрал-жабдықтардың, ғылыми мәліметтерді сараптан өткізудің қуатты қүралдарының пайда болуына әкеліп соғады. Ал мүндай жағдайдың қалыптасуы, сөзсіз, ғылымның одан әрі дамуын қамтамасыз етеді”. Осылардың барлығы соңғы екі онжылдықта көптеген жерлерде сабақ беру мен ғылыми-техникалық білімдерді берудің кешенді бағытына көшуге мүмкіндік берді.
Олардың бірінші айналымы міндетті жөне арнайы білім беру саласындағы оқу бағдарламаларындағы ғылыми-техника- лық хабарлардың алатын үлес салмағын анықтау проблемала- рымен қатар жас мөлшерлері әртүрлі топтар немесе оқу түрлеріндегі ғылыми-техникалық пәндерден кешенді сабақ берудің әдістерімен байланысты проблемалармен де тығыз байланысты болып келеді. ЮНЕСКО комиссиясының қорытындылары бой- ынша, өлемнің өр жерлерінде жасалған оқу бағдарламалары- ның ғылыми-техникалық жағынан қамтамасыз етілу айырма- шылығы негізінен оқытудың бірінші сатысында (бастауыш мек- тептерде) жөне кейбір айырмашылықтардың орын алғандығына қарамастан екінші сатысында азая бастайтын көрінеді. Соны- мен қатар соңғы онжылдықтарда дүние жүзінің барлық елдерімен қатар Ресейде де дөстүрлі оқу орындарындағы оқушылар саны- ның өсу қүбылысы байқалады, ал бүл жағдай барлық білім беру бағдарламаларын қайта қарауды қажет етіп отыр.
Проблемалардың екінші айналымы экономикамен тығыз бай- ланысты болып келеді. Бүл процесс ғаламдық сипат алуда, яғни білімнің барған сайын экономикамен байланыстылығы айқында- ла түскендей. Оның айқын көрінісі — қазіргі уақытта орта сатыдағы білім беру қүрылымы мен проблемалық жүмыспен қамтамасыз етушілік арасындағы белгісіз жағдайлардың орын алуы десек қателеспеген болар едік. Әлемнің кейбір елдерінде дөл осы жүмыспен қамтамасыз ету мәселесіне, әсіресе жүмыс берушілердің қажеттілік ерекшеліктеріне ерекше көңіл бөлінетін көрінеді. Оқу орындары мен жүмыс берушілердің арасындағы тығыз байланыстардың ең жоғарғы деңгейдегі қүрылымы бар өнеркәсіп орындарымен байланысты болатындығын дәл осы ара- да дәлелдеп жатудың қажеттігі бола да қоймас. Алайда біздің еліміз бен Шығыс Еуропа елдерінің тәжірибесі ЮНЕСКО-ның баяндамасында атап көрсетілгендей, “мектеп пен жүмыс берушілердің арасындағы байланыстар, дәлірек айтқанда белгілі бір жерде бүрыннан-ақ қалыптасқан өзара байланыстар мектеп бітірушілердің алған білімі мен тәжірибесі толық жүзеге аса алатындай жағдайды өздігінен қамтамасыз ете алмайды”.
Бүл арада жинақталған төжірибе нарықтық экономикамен өзара үйлесімділік табуы жөне экономикалық қүрылымдармен арада жаңа сапалық байланыстар жолы табылып, олар орнығуы керек. Біздің ойымызша, өлі де болса үздіксіз білім берудің біртүтас федеральдық концепциясы жасалмағандықтан бүл ша- раларды жергілікті жерлерде жүзеге асырған дүрыс болады.
Ресей жағдайындағы интеграциялық процестер өтпелі кезеңдегі ең тиімді жол ретінде жергілікті жерлерге арқа сүйеу бағытымен өзара үндестік тауып отыр.
Бүгінгі танда нарықтық экономикасы жоғары дамыған елдер- де өндіріс пен оқу жүйесінің арасындағы байланыстар мөселесі былайша шешіледі: нақты өндірістік мақсатты ойдағыдай орын- дау үшін ірі корпорациялар өздеріне сай келетін оқу орындарына өртүрлі сатылар бойынша қажетті мамандықтарға тапсырыс береді немесе корпорация өзінің қаржысына оқу кешенін ашады.
Ғылым мен өндірістің араласу процесі (ғылымның индуст- рияландырылуы) білім беру саласындағы түбегейлі өзгерістерге жол ашып берді. Атап айтқанда, проблемалық және пәнаралық сипаттағы жаңа пәндер пайда болып, курстар ашылуда, білім берудің сан алуан формалары, түрлі оқу орындары, мамандық- ты жетілдіру түрлері жөне т.б. белең алуда.
Сөйтіп, өз ісіне жетік жүмысшыларды дайындау басты мақ- сатқа айналып отыр. Бүл жағдай адам өмірінің түрлі жақтары жайындағы білімнің, интеллектуальдық жөне табиғи касиеттерді игеруге байланысты тәжірибенің жинақталғандығын, түрлі Жағдайларда, тіпті олардың қатты шиеленіскен күннің өзінде Де басқалармен мөмлеге келе отырып өзіне тиімді көңіл-күйді туғыза алатындай, әр түрлі адамдармен өзара түсіністік таба алатындай қасиеттің барлығын көрсетеді.
Автор публикации
