6 марта, 2018 18:18
Жазылым әрекеті. Оның графикапық таңбаарқылы көрінетіндігі, бірліктері. Жазылымның лингвистикалық, психологиялық, әдістемелік, физиологиялық ерекиіеліктері.Жазбаиіа жұмыстардың орындалу жолдары.
Лекцпя максаты: Жазылым әрекеті жайлы, оның лингвистикалык. психологиялык, әдістемелік, физиологиялык ерекшеліктерін, жаз\ жүмыстарының орындалу жолдарын, жазуды үйретудің басты алғышарттарын
үйрету
Лскцня мәтіні (кыскаша):
Жазылым -тіл үйренуге катысты киын да күрделі жұмыс.
«Жазылым» термині «жазу» (жазудың түрлері, әріптің жеке өзі) деген магынаны емес «жаза білу», «ойыңды баска біреуге түсінікті болу үшін кағаз бетінде сауатга жеткізе білу» дегенді білдіреді.
Жазылым — тілдік тұлғалардың графикалық, фонемалык жүйесіне негізделген; лингвистикалык, психологиялык, физиологиялык, әдістемелік ерекшеліктерге катысты тілдік материалдың мазмұны мен формасын бірдей камтитын, адамдардың ұзақ мерзімдегі карым-катынасына мүмкіндік жасайтын күрделі тарихи әрекет.
Жазылым біріншіден, әріптің, сөздің графикалык таңбасы аркылы іске асады; екіншіден, бұл графикалык таңбалар белгілі бір фонемалык, мағыналык касиетке ие болады; үшіншіден, жазылым кұбылысында сөйлесім әрекетінін барлык түрі катысады; төртіншіден, жазу үстінде тіл үйренуші адам сөйлемнін мазмұн-магынасына ғана емес, формасына да көңіл аударуға мэжбүр болады: бесіншіден, жазылым кағаз бетіне түскен материалдың түсінікті, жүйелі болуына тікелей байланысты жүзеге асады.
Жазылым графикалык таңбалардың мағыналық жүйесі мен тізбегі аркылы адамдардың бір-бірімен қарым-катынасын қамтамасыз етеді. Жазу аркылы адам айтайын деген ойын кағазға түсіріп, екінші бір адамға, жалпы адамзатка
- ^еткізуді максат тұтады, яғни адам ойын баскага жеткізу үшін жазуды үйренеді. ддіскерлердің калыптаскан пікірі бойынша, жазылым үш бөліктен кұралуы тиіс. Олзр: Себеп-салдарлык. Аналитико-синтетикалык. Орындалымдык. Яғни „зылым әрекеті, біріншіден, белгілі бір эсерді екінші адамға жеткізудің нэтижесінде ойға келеді, алдымен оның себебі пайда болады. Екіншіден, аналитико-синтетикалык кезеңде сөйлем кұрылымы жасалады, сөздер бір-бірімен тіркеске түседі, сөздін кызметі мен орны белгіленеді.
Үшіншіден, графикалык таңбалар аркылы жазбаша мэтін /текст/ пайда болып, жазу орындалады. Біздің пікірімізше, тілдік катысымға байланысты жазылым бірнеше кұрылымдык кезеңнен тұрады да, көпсалалы болады:
- Қажеттіліктен пайда болатын себеп.
- Себептің ойда, санада бейнеленуі.
- Ойдың сөз аркылы тізбектелуі.
- Сөздін графикалык әріптермен таңбалануы.
- Жазудың екінші адамға түсінікті болып, берілген
хабарды білдіруі.
Жазылымның лингвистикалык ерекшелігі эріптік таңбадан бастап алфавитке дейінгі жазуды, тілдің дыбыстык жүйесін, олардың жазылу ережесін, жазбаша сөйлеу үлгілерін камтиды.
Жазылымның психологиялык ерекшелігі — жазбаша тапсырмаларды дұрыс пайымдап, логикалык жағынан меңгеру жэне графикалык, орфографиялык дағдылар мен шеберлікті ұштау.
Жазылымның әдістемелік ерекшелігі — графика мен орфографияны, жазу чен жазбаша сөйлемді жетік білудін, үйренудің амалдары мен жолдарын іздестіре отырып жазгызу, окыту. Жазылымды тез эрі сауатты үйретудін ұгымды тәсілдерін пайдалану.
Жазылымның физиологиялык ерекшелігі — жазу кезінде дене мүшелерінің кимыл-козғалысын дұрыс игеруді үйрету.
Жазуды үйретудің алғышарттары:
Қазак алфавитіндегі эріптердің таңбасын дұрыс жазуга үйрету, яғни каллиграфияны жете меңгеру, әріптік таңба мен фонеманың казак тілі жазуында алатын орны және т.б.
Автор публикации
