7 декабря, 2017 19:23
Ашык алаңда тұрған автомобильдердің козғалтқышын іске қосу үшін казіргі кезде үш түрлі тәсіл: автомобильдің жұмыс істегендегі жылуын сактау; суық кезінде іске қосу жэне сыртқы жылу көздерін пайдалану қолданылады.
|
Автомобилъдің жүмыс істегендегі жылуын сақтау. Егер автомобиль ашық алаңда өте суық емес температурада тұрса, онда автомобильдің бұрынғы температурасын пайдалануға болады. Ол үшін арнаулы жапқыш қолданылады, оның қалыңдығы 30 мм-ге дейін капотты, козғалтқыштың астын, аккумуляторды, жанармай багын жабуға арналған. Ол қозғалтқыштың қызуын 2…2,5 есе артық уақыт ұстауға мүмкіндік туғызады. Егер автомобиль ұзақ уақыт тұратын болса, онда қозғалтқышты октын-оқтын оталдырып тұру қажет. Онда салқындату сұйығының тем- пературасы 50…60°С-қа дейін қызуы қажет. Берілген температураны ұстап тұру үшін, арнаулы автоматты кондырғы орнатылады. Қозгалтқышты суық кезінде іске қосу. Суық қозғалтқышты іске қосу үшін, тұтқырлығы аз май жэне жанармай пайдаланылады. Бензинді козғалтқышты іске косу үшін оталдырғыш сұйык «Арктика» пайдаланы- лады. Дизельді қозғалтқышты іске қосу үшін оталдыратын сұйық «Хо- лод» колданылады. Бұл сұйықты пайдаланғанда, температура -35…-40°С болғанда қозғалтқыштың оталуын қамтамасыз етеді. Кейінгі кезде козғалткышты іске қосатын кондырғылардың бірнеше түрі колданылады, оны қозғалтқышқа қосқанда тиімді жұмыс істейді. Оның түрлері төменгі кестеде келтірілген. |
| 23.2- кесте |
| Іске қосатын құрылғылар |
| Атауы | Модель | Электр кернеуі, В | Ток күші, А | Қоректендіу кернеуі, В |
| Қондырғы:
Зарядтағыш |
Э-411М | 12/24 | 350 ге дейін | 380 |
| Іске косқыш | УЗД-2 | 12/24 | 900 дейін | 380 |
| УЗД-З | 12/24 | 600 дейін | 380 |
| Сыртқы жылу көзін пайдалану. Автомобильді қыс кезінде ұзақ уақыт сақтағанда, қозғалтқышты жылыту үшін сыртқы жылу көзін пайдалану тиімді. Қозғалткышты жылыту ауысым аралығында үнемі үздіксіз жы- лытып тұру жэне іске қосар алдында жылыту тәсілдері қолданылады. |
| Қозғалтқыштың температурасы бірінші жағдайда 40…50°С, екінші жағдайда 70…80°С болуға тиіс. Сыртқы жылу көзін пайдаланудың бірнеше түрі кездеседі (төменде көрсетілген). |
| Қозгалтцыиіты жылыту тәсілдерініц жіктелуі |
| Сыртңы жылу көзін таңдау жылу өнімділігін аньіқтайтын формула арқылы атқарылады:
. ч г 1 аҒт 4 (1Д 1в)аҒ(1-ек)’ К Сд мұндағы ц — қозғалтқышқа апаруға қажетті жылу, Вт/ сағ; Ід — қозғалтқыштың сыртындағы температура, К; К = 273; Ів — ауаның температурасы, К; > а — қозғалтқыштың жылу өткізгіштігі (5…30 Вт/(м2 К); Ғ — қозғалтқыштың жылу беретін ауданы, м2; т — жылу беріліп тұратын уақыт, сағ; Сд — қозғалтқыштың жылу сыйымдылығы, Дж/К. Тізімдегі автомобильдерге берілетін жалпы жылудың мөлшері төмендегіше анықталады: 0 = 4тАс, мұндағы: Ас — автомобильдер саны. Жалпы жылу жэне жылу өнімділігінің мөлшерін білгеннен кейін жы- лыту тәсілін жэне жылыту жабдығын дайындауды негіздеуге болады. |
| Орталықтан ыстық сумен қозғалтқышты жылыту сұлбасы төменде
көрсетілген. |
| Қозғалтқыштан |
| Қозгалтқыіиты ыстық сумен жылыту сүлбасы: 1 — су ыдысы;
2 — кері қайтаргыш клапан; 3 — соргы; 4 — ребукциялық клапан; 5 — манометр; |
| Судың температурасы қозғалтқышқа кіретін жерде 80…90°С болуы, ал жүйелі судың қысымы 0,03…0,035 МПа-дан аспауы керек. Бұл жы- лыту тәсілінің кемшілігі — қозғалтқышқа ыстық суды қосып ағытудың ыңғайсыздығы жэне антифриз қолданылатын қозғалтқышқа қолдануға болмайтындығы.
Қозгалтқышты бумен қыздыру ауамен қыздырғанға қарағанда тиімді болып есептеледі. Бумен кыздырудың екі: конденсатты қайтару жэне кон- денсатты қайтармау тэсілі қолданылады. Екінші тәсіл бойынша (23.5-су- ретте) бу қазаннан қозғалтқышқа радиатордың қақпағы арқылы беріліп, онда конденсацияланып, қыздырғыш қондырғыға қайта оралады. Бұл тәсілдің қолайсыз жақтары — бөлшектерде температуралық ақау шығуы жэне судың ауысуының жиілігінен блокта тат пайда болуы. Қозғалтқышты ыстық ауамен қыздыратын қондырғының негізгі элементтеріне калорифер, желдеткіш жэне бу құбыры жатады (23.4-сурет). Калорифер қондырғыны жер астындағы камераға орналастырады, ал ауа өткізгіш құбырлар жер астындағы жэне жер үстіндегі болып бөлінеді. Ыстық ауа автомобильге астыңғы жағынан қозғалтқышты жылытатындай етіліп беріледі. Ауаны кейде май құятын келте құбыр арқылы да береді, бұл жағдайда сүзгі, аккумулятор жалатылмайды. Қозғалтқышты қыздыру үшін эр автомобильге 300…500 м3/сағ. ауаньі 40…60°С қыздырып беру |
| қажет. Бұл қыздыру тәсілінің ерекшелігі — салқындату жүйесіндегі сұйық төгілмейді. |
| п п п п п п | |||
| \ | — | и^у^хі и и и \ |
| Ауамен қыздыру сүлбасы: 1 — желдеткіш, 2 — ауа өткізгіш; 3 — калорифер; 4 — автомобильге ауа беретін бөлік |
| Қозгалтқышты бумен қыздыру сүлбасы: 1 — су ыдысы;
2 — кері қайтаргыш клапан; 3 — сусоргы; 4-редукциялық клапан; 5 — манометр; |
| Қоэғалтқыштан |
| Кейде қозғалтқышты қыздыру үшін отты калорифер пайдаланылады. Жанған газ ауамен қосылып, автомобильдің астына беріледі. Бұл тәсілдің кемшілігі — қоршаған ортаны ластайды.
Қозғалтқышты электрмен қыздырғанда оны майлау жүйесіне не- месе салқындату жүйесіне қосады. Бұл жағдайда автомобиль жермен тұйықталуға тиіс. Қозғалтқышты инфрақызыл сәулемен қыздырғанда, пропан неме- се бутан газы пайдаланылады. Жанған газ қондырғыдағы керамикалық немесе металды тордан өтіп, оны 800…900°С-қа дейін қыздырады. Мұнда пайда болған инфрақызыл сәуле қозғалтқышты қыздырады, оған қосымша қондырғыда жанған газ қозғалтқышты қосымша қыздырады. Бұл қондырғының да өзіндік кемшілігі бар. Қондырғыны пайдаланғанда, |
| коршаған ортаны ластаиды, желдің жылдамдығы 5 м/с болса, жалында ауытку пайда болады.
Бұлардан баска, сұйықпен немесе ауамен жылытатын жеке кыздырғыштар пайдаланылады. Олар автомобиль құрылысына кіреді жэне төмендегіше жіктеледі: — міндетіне қарай — жалпы, солтүстіктік жэне көпмақсатты; — жылу жеткізуші — сұйықпен, ауамен және аралас; — жанармай түрі бойынша — бензинді жэне дизельді. |
| Жанганзат |
| Инфрацызыл сәуле цондыргысының сұлбасы: 1 -газ буріккіші; 2 — тор; 3 — сақтагыш экран; 4 — электр қыздыргыш |
| Маркасы | Жылу
өнімділігі, кВт |
Жанармай
түрі |
Жанармай
шығыны, кг/с |
Автомобильдің
моделі |
| ПЖД-30 | 3 | Дизельді | 0,7 | КамАЗ |
| ПЖБ-50 | 5 | Бензинді | 0,8 | ГАЗ-2410 модельдері ВАЗ, Москвич |
| ПЖБ-100 | 10 | Бензинді | 1,6 | ГАЗ-53 және Модификация |
| ПЖД-400 | 40 | Дизельді | 6,4 | КрАЗ,
МоАЗ |
| ПЖД-600 | 60 | Дизельді | 9,0 | БелАЗ |
| Кейбір жеке жылытқыштардың сипаттамасы |
| Жеке жылытқыш жылу алмастырғыштан, қоректендіру жүйесінен және тұтандыру жүйесінен тұрады. Жану камерасына ауа жэне жанармай |
| электр сорғысымен беріледі, ол тұтандырғыш шырақ арқылы жанады. Салқындатқыш сұйық жылу алмастырғышта ысиды, соның нэтижесінде қозғалтқыш қызады. |
Автор публикации
