3 марта, 2018 18:02
Біз педагогтің оқу материалы мазмүнын қүрылымдауы мен іріктеуі төсілдерін игеруінің қаншалықты маңызды екендігін көрсеттік. Электротехникалық білімдерді қалыптастыру мөселесі де соншалықты өзекті. Егер сөйкес ұғымдар игерілмесе, техни- калық ғылымдардың заңдары мен теориялары да игерілмей қалады. Негізгі білімдерді оқушылардың оңтайлы игеруі үшін оқытушының бүл үғымдарды қалыптастыруы жөне олардың игерілуін басқаруды дүрыс, яғни өдістемелік түрғыда негізделген күйінде үйымдастыруы қажет.
Техникалық пәндерді оқыту өдістемесіндегі ахуалды мек- тептердегі оқыту әдістері жеке төжірибенің және электротехни- ка мен арнаулы технология бойынша оқулықтар мен оқу қүрал- дарындағы оқу материалы мазмүнын логикалық баяндаудың негізінде стихиялық түрде қалыптасады. Мүның нөтижесінде электротехникалық білімдерді қалыптастыруға көп уақыт жүмса- лады, бірақ оларды кәсіптік-техникалық мектептерінің оқушы- ларының игеру деңгейі бағдарламаның талаптарын қанағаттан- дырмайды.
Мүнан шығатын қорытынды: оқытушыға электро-техника- лық білімдерді қалыптастыру өдістерін конструкциялау мен іске асырудың ережелері жүйесін білу қажет. Осы мөселені қарастырайық.
Қазіргі уақытта педагогика бойынша жазылған өр түрлі оқулықтарда жөне әдістемелік қүралдарда оқытудың 50-ге жуық
| Қайшылықгардың
жіктемесі |
Оқу материалының маз- мүнындағы оқу мөселе- лерінің мысалдары | Мәселелік ахуалдарды шешу процесінде қалыптасқан білімдер мен дағдылар |
| і | 2 | 3 |
| 1 топ | ||
| Электротехни- калық қүрылғы- лардың қызмет ету аймағы | Электр энергиясын қашықтыққа тасымалдау мөселесі | Электр энергиясын тасымал- даудың қүралдары мен төсіл- дерін білу. Электр тізбегінің схемасы. Электр жүйелерінің негізгі элементтерін ажырата білу |
| Электр тізбегінің қабылдағыштарында максималды қуатты алу мөселесі | Электр тізбегі жүмысының режимдерін білу. Жүмыстың өр түрлі режимдері барысында электр тізбектерінің пара- метрлерін есептей білу. Электр тізбектерінің жүмысына талдау жасай білу | |
| Электр энергиясын алыс қашықтыққа тасы- малдау мөселесі | Электр энергиясын айнымалы ток арқылы тасымалдаудың принципін білу | |
| Айнымалы ток тізбек- теріндегі қуаттың коэф- фицентін арттыру мөселесі | Қуаттың коэффицентін арттырудың өдістерін білу. Тізбектің қуатының коэффи- центін, белсенді, реактивті жөне толық қуаттың параметрлерін есептей білу | |
| 2 топ
Физикал ы қ процесс |
Айнымалы токтардың көп фазалы жүйесін қолдану мөселесі | Тасымалдаудың үш фазалы жүйесін қүрудың принципін, түрақты жөне айнымалы ток тізбектеріндегі физикалық процестердің мөнін, электр энергиясының көздерге жөне қабылдағыштарға айналуын білу. Берілетін сигналдардың жиілігінен электр тізбектерінің параметрлерін анықтау |
| Түрақты жөне айнымалы ток тізбектеріндегі физикалық процестердің өту мөселесі | Айнымалы токтың тізбекте- ріндегі ток пен кернеудің арасындағы фазалық арақаты- настарды білу. Айнымалы топтың тізбектерінің параметр- лерін талдау барысында векторлар диаграммаларды қүрастыра білу | |
| 3 топ
Электр тізбектерін монтаждау |
Электр тізбектерін
конструкциялау мөселесі |
Электр тізбегінің элементтері- нің қосылу схемаларын, электр өлшеуіш приборларды қосу төсілдерін, электротехни калық қүрылғылардың конструкциясын білу |
- кесте. Оқу мәселелерінің жіктемесі (классификациясы)
өдістері сипатталған. Бұл жерде әңгіме тек мөселелік-дамыту- шы оқытудың әдістері туралы болып отыр. Мұның бірнеше алғышарттық себептері бар.
Біріншіден, өдістердің қарастырылып отырған бүл жүйесі оқытуға деген мөселелік тәсілді іске асырады. Өз кезегінде, мәселелік зерттелетін техникадағы, сондай-ақ ұғымдарды оқушы- лардың игеру процесінің өзіндегі объективті қайшылықтардың болуын бейнелейді.
Екіншіден, біз қарастырып отырған өдістер жүйесі оқыту- шы өрекеті (оқыту ережелері) мен оқушы әрекеті (оқу ережелері) арасындағы өзара байланыстық сипатты білдіреді жөне соны- сымен оқытудың іс-өрекеттік негізі жүзеге асырылады.
Үшіншіден, мәселелік-дамытушы оқыту теориясы мақсатты- лық принципі, яғни оқытудың әрбір кезеңінің, сабақтың нақты мақсаттары мен міндеттерін ескерудің негізінде қүрылады.
Мөселелік оқыту өдістемесінде оқушылардың алдына мөселелік сүрақтарды қою өте маңызды болып табылады. Электротехни- каны үйрену процесінде оқу мөселелерінің, олардан объективті түрде туындайтын қайшылықтардың үш тобын бөліп көрсетуге болады.
Қайшылықтардың бірінші тобы электротехникалық қүрыл- ғылардың жөне электротехникалық жүйелердің жекелеген элементтерінің қызмет ету саласымен байланысты. Сондай-ақ бүл топқа электротехникалық қүрылғыларының параметрлері мен сипаттамаларын жақсарту мәселелері де жатқызылады. Екінші топты түрақты және айнымалы ток тізбектерінде өтетін физикалық процестердің қайшылықтары қүрайды. Қайшылық- тардың үшінші тобы конструкциялық параметрлерді сүрыптау- дан туындайды.
Енді оқу мәселелерінің типологиясын жөне олардың мөселелік ахуалдарды шешу процесінде қалыптасатын электротехника- лық білімдер мен дағдылар жүйесімен байланысын келтірейік (62-кесте).
Автор публикации
