22 января, 2018 17:26
Көсіптік білім беру оқу орындарындағы оқу процесінің құрамдас бір бөлігі ретінде көрініс тапқан өндірістік оқуға алдыңғы цараграфтарда қарастырылып өткен оқу процесіне берілген сипаттамалардың барлығы да төн болып келеді десек артық айтпаған болар едік. Сонымен қатар өндірістік оқудың өзіндік мақсатта- рын, мазмұнын, формалары мен өдістерін айқьшдау ерекпіеліктеріне байланысты оның өзіне ғана тән ерекшеліктері де бар.
Ең бірінші кезекте өндірістік оқудың мақсаттары жайында айта кетейік. Өндірістік оқудың басты мақсаты — белгілі бір мамандық, көсіп саласына білім алуға келген оқушылардың бойында кәсіптік шеберлікті жан-жақты қалыптастыру болып табылады.
Бұл негізгі мақсат өндірістік оқуға байланысты туындайтын міңдеттерде нақтыланып отырады. Сондықтан да оларды белгілі бір жағдайларда басты мақсатқа жетудің жолдары және кезендері ретінде қарастыруға да болады. Мақсаттар мен міндеттердің дөл осындай өзара байланыстарына сүйене отырып, “көсіптік шеберлік” ұғымының мөнін тереңірек ашып көрсететін төмендегі көрсеткіш-өлшемдерді атап өтелік:
- жұмыстың орындалу сапасы — жұмыс нөтижесінде техни- калық талаптардың (жағдайлардың) орындалуы; оның бекітілген көрсеткіштер мен мөлшерлерге, параметрлерге сөйкестігі; тұрақты пайдалы нәтижелерге жету;
- еңбек өнімділігі — бекітілген уақыт нормасын орындау; уақыт факторын дүрыс багалай білу қабілетіне ие болу (бүл жағдай жогары сапалы техника мен технологияны, еңбекті ұйымдастыру мен жұмысты орындаудың ең тиімді жөне өнімді төсілдерін игере білуді айқындап береді);
- көсіптік дербестік — еңбек өнімділігі мен жогары сапаны қамтамасыз ететін жұмыс төсілдерін өз бетімен таңдай білу; туындаған өндірістік жагдайды өздігінше бағалай білу. Дұрыс шешім қабылдай білуге дағдылану; жұмыс уақытында өзін-өзі бақылауды жүзеге асырып отыру;
- еңбектің тиімді әдістері мен төсілдерін қолдана білу; жоғары технологиялық төртіп; жұмыс барысында көсіптік білімді Қолдана білу; жүмыс орны мен жұмысты тиімді түрде үйымда- отыра білу; еңбек барысында қауіпсіздендіру ережелерін бұлжыт- пай сақтау;
~ еңбекке шыгармаиіылық қарым-қатынас — еңбек процесін Жаңартуға деген талпыныс пен қабілет және еңбектің тәсілдері Мен қолданылатын қүрал-жабдықтарды жетілдіру; рационали- 3аторлық пен өнер табуға деген құлшыныс;
~ еңбек қызметінің экономикалық мақсатқа сай болуы — °РЫндалатын еңбек процесін экономикалық тұрғыдан талдауға, ^ҮМыс барысында экономикалық жағынан алғанда тиімді Птещімдер қабылдай білуге қабілеттілік таныту.
Сонымен жоғарыда атап өтілген міндеттер өндірістік оқу шеберінің білім беру қызметі мен оқушылардың оқу қызметінің мән-мағынасын құрайды. Олай болса, өндірістік оқу мазмүны- ның, оны ұйымдастыру мен өдістерінің барлық мөселелерін осы аталған көрсеткіштер арқылы қарастыру керек.
Біздің ойымызша, өндірістік оқудың өдістері тұтастай алғ- анда (мәнділігі жағынан да, жіктелуі жағынан да) жоғары параграфтарда қарастырылып өткен теориялық оқудың өдістеріне өте ұқсас болып келеді. Олай болатыны, өндірістік оқу процесінде теориялық оқудың көптеген әдістемелік тәсілдері кеңінен қол- даныс тауып отыратындықтан болар деп ойлаймыз. Осы жағ- дайға байланысты біз тек қана өндірістік оқуға ғана тән өдістерді қарастыруға тырысамыз. Олар: еңбек қызметінің тәсілдерін көрсету, жаттығулар, оқушылардың өзіндік бақылаулары, жаз- баша нүсқаулар беру, оқушыларды жүмыстың алдыңғы қатар- лы жоғары өнімді төсілдері мен жолдарына үйрету өдістері, еңбекке шығармашылық қатынасты қалыптастыру, сонымен қатар өндірістік оқудың кейбір “белсенді” әдістері.
Автор публикации
