27 января, 2018 19:03
Жобалаудың басты мақсаттарының бірі — нақты мамандық — бойынша көсіби білім берудің бағдарламасын, дәлірек айтқ. анда еңбек төжірибелерінің модулінің бағдарламасын жасау больщ табылады.
Жобалау процесі төрт кезеңнен түрады:
- көсіби қызметтің мазмүны мен қүрылымына талдау жа- сау;
- модульдік блоктардың мазмүны мен қүрылымына талдау жасау;
- төжірибенің өрбір қадамына талдау жасау және қажетті оқу элементтерін (өлшемдерін) анықтау;
- еңбек төжірибелері модульдерінің оқу бағдарламасын жа- сау.
Төменде біз олардың мазмүнын қарастыратын боламыз.
Көсіби қызметтің мазмүны мен қүрылымын талдау. Нақты көсіби қызметтің мазмүны мен қүрылымын талдаудың еңбек тәжірибелері модульдерінің бағдараламаларын дайындауға тигізетін пайдасы өте зор болып келеді. Мүндай талдаудың басты нөтижесі: маманның жүмыс орнындағы қызметін және осы қызметті орындау кезіндегі үйымдастырушылық қүрылым- ды, белгілі бір мамандықты игеруге талаптанған адамға қойы- латын талаптарды анықтау, сонымен қатар дөл осы мамандык шеңберінде маманның орындауға тиісті барлық өндірістік тап- сырмаларының тізімін жасау жөне т.б. болып табылады. Жоба- лаудың бүл кезеңінің аяқталғандығын төмендегі қүжаттар ай- ғақтайды:
- Жүмыстың сипаттамасы;
- Модульдік блоктардың тізімі мен сипаттамасы.
Жүмыстың сипаттамасына мыналар кіреді:
- көсіби бағдар көрсетілген мамандықтың атауы (осы аркЫ- лы қызметтің жергілікті түрін біле аламыз);
- жүмыс аймағы (осы арқылы қызметтің нақты түрін біле аламыз);
- осы мамандық бойынша жүмысшының функцияларЫй сипаттау;
- жүмысшының жауапкершілігі мен бағыныштылығы;
- жүмыс орны;
н — болашақ оқушыға қойылатын талаптар.
Модульдік блоктардың тізімі мен олардың сипаттамасы дөл оСьі мамандық бойынша жұмысшының орындайтын өндірістік тапсырмалар комплексін арнайы бөлу негізінде жасалады.
|: “Еңбек төжірибелері модулінің” концепциясында қолданы- датын “модульдік блок” практикалық термині жұмыстың логи- калық тұргыдан аяқталған бөлігін айғақтайтын өндірістік тап- сырманың мазмұнын көрсетеді.
Модульдік блок мазмұны көлемінің белгілі бір стандарты болмайды, алайда ол білім берудің кез келген модульдік бағ- дарламасына сай келетін көсіптік қызметтің (көсіптік іс-өрекет) логикалық жағынан аяқталған өлшемін бере білуі керек.
Модульдік блоктар құрылымының мазмұнын талдау.
Модульдік блоктардың мазмұнына талдау жасау — модульдік блок шеңберінде нақты өндірістік тапсырманы орындауға қажетті операциялардың (қадамдардың) ретін анықтауға мүмкіндік береді.
Операциялар (қадамдар) екі түрлі болып келеді:
- орындалуын қадағалауға болатын операциялар (мысалы, белгілі бір бөлшектің ұзындығын өлшеу);
- орындалуын қадағалуға болмайтын операциялар (мысалы, материалды, қүралдарды таңдау жөне т.б.).
Сондықтан да өндірістік тапсырмалардың мазмүнын талдау оны орындаушы мамандардың жүйелік талдау саласында да, сонымен қатар көсіби салада да біліктілік танытуын қажет етеді.
Өндірістік қызметке, модульдік блоктар мен операцияларға (қадамдарға) талдау жасаудың мақсаты: маманның тапсырылғ- ан жұмысты орындауға қажетті практикалық төжірибелері мен теориялық білімдерінің деңгейін айқындау болып табылады.
Әрбір қадам бойынша жинақталған төжірибені талдау жөне қажетті оқу элементтерін анықтау.
Жұмыстың өрбір қадамын орындауға қажетті тәжірибені талдау бүл төжірибелерді (еңбек дағдыларын) қалыптастыруға қажетті оқу элементтерін дөл анықтауға мүмкіндік береді.
Оқу элементтері басты-басты алты категорияға бөлінеді:
- жалпы қауіпсіздік техникасы;
- көсіби қызметтің түрлері;
- теория;
- графикалық хабарлар (схемалар);
- техникалық хабарлар, материалдар (компоненттер), әдістер;
- техникалық хабарлар, жабдықтар (құралдар), машиналар.
ЕТЖ-ның (еңбек тәжірибелері модулінің) оқу бағдарлама-
сын жасау.
Осы мөліметтердің негізінде дөл осы өндірістік қызмет щеңберінде орындалатын жөне соған сай келетін оқу элементтері Мен барлық блоктарды қамтитын ЕТЖ-ның оқу бағдарламасы ‘Насалады.
ЕТЖ бағдарламасының қүндылығы сол — ол қолдануға өрі иКемді, өрі көп вариантты болып келеді. Ал оның бұл арадағы
сандық жағынан өзгерістерге үшырауы, жүмыс күштерің бөлу, жүмысшыларды қайтадан оқыту қажеттілігі сияқты проблемалар туындап отырған бүгінгі нарық жағдайыңда актуальды болып саналатындыгында болып отыр.
Егер оқушы кең профильді мамандық алуга ниет білдіи- қалатындай болса, онда оган арналып бүл мамандыққа байд нысты барлық оқу элементтерін қамтитын ЕТЖ багдарламас жасалады. Ал егер жекелеген өндірістік тапсырмаларды орын дауға байланысты тәжірибе жинақтау қажет болған жагдайлап! да тек қана осы нақты қызметке байланысты модульдік блок- тар мен оқу элементтерін (өлшемдерін) қамтитын арнайы бағ- дарламалар жасалады. Өкінішке орай, кейбір жағдайларда бұл қадам мамандықтың өрісін тарылтып та жіберіуі мүмкін. Сон- дықтан да дөл осы сияқты келеңсіздіктерге жол бермеу үщін ЕТЖ багдарламасы тек қана бір ғана блоктан қүрастырылады. Кейбір уақытта ЕТЖ багдарламасы көсіптік қызметтің өр сала- ларына жататын модульдік блоктардан түруы да ғажап емес. Мүндай жағдайдың қалыптасуы халыққа қызмет көрсету сала- сының кейбір кішігірім өнеркөсіп орындары үшін қолайлы болатындығын жасырып қалуға тағы да болмас деп ойлаймыз.
Біздің пайымдауымызша, ЕТЖ бағдарламасын жасаған кез- де белгілі бір жүмыс орнына қажеттті модульдік блоктар мен оқу элементтерін мүкіндігінше қамтуға тырысу керек болар. Бүл қағида жүмысшылардың мамандығын аттыру бағдарлама- сын жасаған кезде міндетті түрде ескерілуі керек.
ЕТЖ бағдарламасы сонымен қатар мүлде жаңа модульдік блоктармен де, оқу элементтерімен де (өлшемдерімен) толық- тырылып отырылуы қажет, өйткені мүндай шаралар жаңа тех- нологияны игеруге қолайлы жағдайлар туғызып отырады. Қоры- тындылап айтқанда, ЕТЖ бағдарламасы өндірістік процестердіқ қүрал-жабдықтардың, саймандар мен материалдардың техноло- гиясында пайда болған өзгерістерге сай модернизацияны кам- тамасыз ететін жан-жақты бағдарламалық-оқу қүжаты болып саналады.
Автор публикации
